די סטרוקטור פֿון די אי”פּ־איינסן

די ביבליאָגראַפֿישע פֿאַרצייכענונגען נעמען אַרײַן די ווײַטערדיקע פּרטים:

אויטאָר

די קאַטעגאָריע אויטאָר נעמט אַרײַן די ווײַטערדיקע ברירות:
שרײַבער – מחבר פֿונעם טעקסט, רעדנער (בײַ אַן אָפּגעדרוקטער רעדע), אינטערוויויִרטע פּערזענלעכקייט אָדער אינטערוויויִרער ווען זײַן אָנטייל אין דעם טעקסט איז אַ ממשותדיקער, אונטערגעשריבענע אינסטיטוציע, גרופּע אָדער קערפּערשאַפֿט.
צוזאַמענשטעלער – דער צוזאַמענשטעלער פֿון אַ רשימה שפּריכווערטער, ווערטלעך, הומאָרעסקעס און וויצן, פּרשה פֿון דער וואָך, אינטערוויויִרער אד”ג.
קינסטלער – פֿאָטאָגראַף, קאַריקאַטוריסט, צייכענער צי מאָלער אָדער סקולפּטאָר (בײַ אַ רעפּראָדוקציע פֿון אַ קונסטווערק).
קאָמפּאָזיטאָר  – דער שאַפֿער פֿון אַ ניגון (בײַ אָנגעגעבענע נאָטן).
באַאַרבעטער –  בפֿירושער באַאַרבעטער, געחתמעטער איבערדערציילער פֿון אַ מעשׂה, פֿאַרשרײַבער פֿון אַ פֿאָלקסליד צי אַ פֿאָלקס־ניגון.
איבערזעצער – איבערזעצער פֿונעם אַרטיקל צי ווערק.
פּסעוודאָנים – אָנגעגעבענער פּסעוודאָנים מיט וועלכן איינער פֿון די אויבן דערמאָנטע האָט זיך אונטערגעחתמעט.

אָט זענען די הויפּטפּרינציפּן לויט וועלכע עס זענען פֿאַרשריבן געוואָרן די נעמען פֿון אויטאָרן:
– די נעמען פֿון ייִדיש־שפּראַכיקע אויטאָרן ווערן פֿאַרצייכנט לויט דעם לעקסיקאָן פֿון דער נײַער ייִדישער ליטעראַטור, אָבער אין ייִוואָ־אויסלייג.
– נעמען פֿון מחברים פֿון איבערגעזעצטע טעקסטן (“פֿרעמדשפּראַכיקע נעמען”) האָט מען פֿאַרצייכנט לויט דעם אָנגענומענעם ייִדישן אַרויסרעד אין ייִוואָ־אויסלייג. אין טייל פֿאַלן האָט מען צוגעגעבן די נעמען אין זייער אָריגינעלער פֿאָרעם.
– מע האָט דערגאַנצט פּרט־נעמען וואָס פֿעלן אין דער צײַטשריפֿט; ווען מע קען זיי ניט, האָט מען איבערגעלאָזט די פֿאָרעם וואָס שטייט אין דער צײַטשריפֿט.
– בײַ מאַטעריאַלן געחתמעטע מיט אַ פּסעוודאָנים ווערט צוגעגעבן דער נאָמען פֿון מחבר (ווען ער איז באַקאַנט) אין קאַנטיקע קלאַמערן.
– ווען מען האָט נישט געקענט דעשיפֿרירן דעם פּסעוודאָנים פֿון אַ מחבר האָט מען פֿאַרצייכנט [שרײַבער ניט אידענטיפֿיצירט]; בײַ די אַנדערע סאָרטן אויטאָרן איז געבליבן דער פּסעוודאָנים אַליין.
– אַן אַלגעמיין באַקאַנטער פּעננאָמען (צ”ב: שלום־עליכם, דער טונקעלער) ווערט באַטראַכט ווי דער פֿאַקטישער נאָמען פֿונעם מחבר.
– ווען אַ מחבר וואָס איז באַקאַנט מיט זײַן פּעננאָמען שרײַבט זיך אונטער מיט זײַן אמתן נאָמען, פֿאַרצייכנט מען אים ווי אין דער צײַטונג און מען גיט צו אַן אָפּשיק בײַם פּעננאָמען. רשימה אָפּשיקן (7.2: [זען די רשימה אָפּשיקן צווישן פּערזאָנען־נעמען]).
– בײַ ניט־געחתמעטע מאַטעריאַלן וואָס זענען פֿאָרט אינדעקסירט געוואָרן האָט מען פֿאַרשריבן “אַנאָנים”.
– אין די פֿאַלן ווען דער מחבר איז אונדז באַקאַנט, כאָטש זײַן נאָמען איז ניט אָנגעגעבן אין דער צײַטשריפֿט, האָט מען פֿאַרצייכנט דעם נאָמען צווישן קאַנטיקע קלאַמערן, און צוגעשריבן אַ הערה.
– דאָרטן וווּ עס איז דאָ אַ ספֿק לגבי דעם מחברס אידענטיטעט שטעלט מען אַ פֿרעגצייכן נאָך דעם בספֿקדיקן נאָמען אין קאַנטיקע קלאַמערן.
– אין די געציילטע פֿאַלן פֿון מחברים מיט דעם זעלבן נאָמען האָט מען נאָכן נאָמען צוגעגעבן אין קלאַמערן דאָס געבוירן־ און טויט־יאָר.
– ווען אַ טעקסט טראָגט די חתימות פֿון עטלעכע מחברים, צי אויך באַאַרבעטער, איבערזעצער וכ’, ווערן זיי אַלע געבראַכט אין דעם זעלבן איינס.

בײַם דעשיפֿרירן פּסעוודאָנימען האָט מען זיך באַניצט מיט די ווײַטערדיקע מקורים, ניט רעכענענדיק זיך מיט דעם פֿאַקטישן אויסלייג אין דער פּובליקאַציע:

חיות, שאול, אוצר בדויי השם, ווין תּרצ”ג 1933.
(דירעקטער צוטריט)

כּהן, בערל, לעקסיקאָן פֿון ייִדיש־שרײַבערס, ניו־יאָרק 1986; בפֿרט די רשימה “פּסעוודאָנימען און אַדאָפּטירטע נעמען”, שש’ 561–812
(דירעקטער צוטריט)

לעקסיקאָן פֿון דער נײַער ייִדישער ליטעראַטור, בענד 1–8, ניו־יאָרק 1956–1981.
(דירעקטער צוטריט)

רייזען, זלמן, לעקסיקאָן פֿון דער ײִדישער ליטעראַטור, פּרעסע  און פֿילאָלאָגיע, בענד 1–4, ווילנע תּרפּ”ט–תּר”ץ, 1928–1929.
(דירעקטער צוטריט)

רייזען, זלמן, פּסעוודאָנימען אין דער ייִדישער ליטעראַטור, ווילנע 1939.
(דירעקטער צוטריט אין: ייִוואָ־בלעטער, ב’ 13, ווילנע 1938, זז’ 585–618)

עס ווערט צוגעגרייט ווי אַ הוספֿה צום איצטיקן וועבאָרט אַ ברייטערע רשימה דעשיפֿרירטע פּסעוודאָנימען.

מיטאויטאָר

בײַ אַן איינס וואָס ברענגט די בשותּפֿותדיקע אַרבעט פֿון צוויי מיטאַרבעטערס (למשל: אַ ליד מיט טעקסט און נאָטן, אַ דערציילונג מיט געצייכנטע אילוסטראַציעס, אאַז”וו) ווערט דער שרײַבער פֿאַרצייכנט ווי דער “אויטאָר”, און דער צווייטער – ווי אַ “מיטאויטאָר”.

די פּרינציפּן פֿאַר דער קאַטעגאָריע זענען אַקוראַט די זעלביקע ווי פֿאַרן “אויטאָר”.

איבער טעכנישע טעמים ווערט די רובריק “מיטאויטאָר” אויך געניצט אויסצורעכענען די נעמען פֿון צוויי אָדער מער שרײַבערס וואָס האָבן צוזאַמען מחבר געווען אַ טעקסט, און צו פֿאַרצייכענען דעם אָנגעגעבענעם פּסעוודאָנים פֿון אַ שרײַבער וואָס זײַן פֿולער נאָמען איז אונדז באַקאַנט און ווערט געבראַכט אין דער קאַטעגאָריע “אויטאָר”.

קעפּל / רובריק

יעדער אי”פּ־איינס נעמט אַרײַן לכל־הפּחות אַ קעפּל אָדער רובריק. אַ מאָל קומט נאָך אויך צו אַן אונטערקעפּל.

קעפּל – קעפּלעך פֿון אַלע מינים דרוק־מאַטעריאַלן; טיטלען פֿון באַזונדערע אַרטיקלען פֿון אַ סעריע; ערשטער פֿערז אין פֿאַל פֿון אַ ליד אָן אַ טיטל.
אונטערקעפּל – ווערט פֿאַרצייכנט ווען ער גיט אָן אַ באַזונדערע געלעגנהייט, ווידמונג, כּוונה פֿון דעם אינדעקסירטן מאַטעריאַל; אין טייל פֿאַלן ווען עטלעכע טעקסטן זענען געדרוקט געוואָרן נאָך אַנאַנד אונטער איין קעפּל, ווערן די טיטלען פֿון איינצלנע פּאַראַגראַפֿן אָדער לידער געבראַכט ווי „אונטערקעפּלעך“.
רובריק – בשותּפֿותדיק קעפּל פֿאַר אַ ריי מאַטעריאַלן פֿון דעם זעלביקן מין, פֿון פֿאַרשיידענע מחברים (צ”ב קאָרעספּאָנדענץ, פֿרײַע טריבונע אדג”ל), אויך ווען זיי זענען איינמאָליק; בשותּפֿותדיקער נאָמען פֿון אַ סעריע אַרטיקלען אָדער קאַפּיטלען פֿון אַ גרעסער ווערק וואָס האָבן יעדער איינער אויך באַזונדערע קעפּלעך.

אָט זענען די הויפּטפּרינציפּן לויט וועלכע עס זענען פֿאַרשריבן געוואָרן די קעפּלעך, אונטערקעפּלעך און רובריקן:
– אַלץ ווערט פֿאַרצייכנט לויטן ייִוואָ־אויסלייג; דײַטשמערישע פּרעפֿיקסן/סופֿיקסן ווערן פֿאַרביטן (צ”ב: ערציִונג => דערציִונג; ענט… => אַנט…; אָב… => אָפּ…).
– די פּונקטואַציע ווערט נאָרמאַליזירט: קאָמעס, פּונקטן, טאָפּלפּונקטן און מקפֿן וווּ עס איז נייטיק.
– דער גראַמאַטישער מין פֿון די סובסטאַנטיוון (צ”ב ‘דאָס טעאַטער’) ווערט נישט געביטן און ס’ווערן נישט פֿאַרראָכטן אַנדערע מינים דײַטשמעריזמען צי לאָקאַליזמען אַחוץ אין זעלטענע פֿאַלן (צ”ב: אַבענד => אָוונט).
– צוליב היסטאָריש־טעכנישע סיבות האָט מען אָפֿט פֿאַרשריבן צאָלן, בפֿרט אָנהייב שורה, מיט אותיות  (צ”ב: 36 => זעקס און דרײַסיק).
– נעמען פֿון געאָגראַפֿישע ערטער ווערן פֿאַרצייכנט לויט דעם אָנגענומענעם ייִדישן אַרויסרעד און לויטן ייִוואָ־אויסלייג.
– ווען עס ווערן געדרוקט, אין איין נומער, נאָך אַנאַנד, עטלעכע מאַטעריאַלן פֿונעם זעלביקן מחבר ווערן זיי אַלע פֿאַרצייכנט אין איין איינס.
– בײַ אַ ליד וואָס טראָגט ניט קיין קעפּל, האָט מען פֿאַרצייכנט ווי אַ קעפּל צווישן גענדזן־פֿיסלעך די ערשטע שורה מיט אַ דרײַפּינטל (צ”ב: “דורך די יונגע יאָרן מײַנע…”).

זשאַנער

אַ זשאַנער ווערט פֿאַרצייכנט דער עיקר בײַ געדרוקטע טעקסטן וואָס געהערן צום תּחום פֿון ליטעראַטור און קולטור, צ”ב ליד, דערציילונג, ראָמאַן, בריוו, רעצענזיע, נעקראָלאָג.
רשימה זשאַנערס און אונטערזשאַנערס

דער זשאַנער פֿון פּובליציסטישע טעקסטן ווערט פֿאַרצייכנט: “אומבאַשטימט”.

די זשאַנער־באַשטימונגען זענען בדרך־כּלל אין הסכּם מיט די אָריגינעלע פֿאַרצייכענונגען אין די טעקסטן גופֿא.

ווען אַ ליטעראַרישער טעקסט אין אי”פּ איז אַן איבערזעצונג פֿון אַן אַנדער שפּראַך ווערט דער פֿאַקט פֿאַרצייכנט אינעם טעמאַטישן רײַסטער.

פֿעליעטאָן: מע דאַרף נעמען אין באַטראַכט אַז ביז דער ערשטער וועלט־מלחמה האָט מען אַ סך מאָל געניצט אָט דעם טערמין אין דער טעגלעכער פּרעסע כּדי צו באַצייכענען דערציילונגען.

אין דער שורה זשאַנער פֿון די אי”פּ־איינסן ווערן פֿאַרצייכנט באַזונדער: נאָטן, אַזוי ווי דרײַ מינים גראַפֿישע מאַטעריאַלן: פֿאָטאָגראַפֿיע, קאַריקאַטור, קונסטבילד.

פּובליקאַציע

דער טיטל פֿון דער פּובליקאַציע ווערט אָנגעגעבן לויטן אָריגינעלן אויסלייג.
נאָכן טיטל פֿיגורירן צווישן קלאַמערן די שטאָט (אָדער שטעט) און די יאָרן אין וועלכע די פּובליקאַציע איז אַרויס.
למשל – אונזער טעלעפֿאָן (בענדין, 1913–1915)
פֿולע ליסטע אינדעקסירטע פּובליקאַציעס

טייל פּובליקאַציעס זענען אַרויס אין משך פֿון דער צײַט אונטער געביטענע טיטלען. כּדי זיך פֿונאַנדערצוקלײַבן, גיט אַ קוק אין אונדזער רשימה אָפּשיקן צווישן טיטלען (7.1: [רשימה אָפּשיקן צווישן טיטלען פֿון פּובליקאַציעס]).

דאַטירונג

עס ווערן אָנגעגעבן נאָך אַנאַנד לויטן ווײַטערדיקן סדר:
דער יאָרגאַנג (אויב פֿאַראַן), מיט אַראַבישע ציפֿערן – 1,
דער נומער – נומ’ 22, 
די דאַטע – אָקטאָבער 4, 1910,
דאָס זײַטל – ז’ 2.
עס באַקומט זיך למשל: 1, נומ’ 22, אָקטאָבער 4, 1910, ז’ 2

אָט זענען אַ ריי באַמערקונגען וועגן באַזונדערע פֿאַלן:

יאָרגאַנג:
– בײַ פּובליקאַציעס וווּ דער יאָרגאַנג ווערט אָנגעגעבן בפֿירוש נאָר פֿונעם צווייטן יאָר אָן, האָט מען מערסטנס צוגעשריבן [1] בײַ די מאַטעריאַלן פֿון ערשטן יאָרגאַנג.
– אין פֿאַל פֿון יערלעכע אַלמאַנאַכן אָדער ספּאָראַדישע זאַמל־העפֿטן און ־ביכער, האָט מען טייל מאָל אָנגעגעבן אַנשטאָט דעם יאָרגאַנג: ‘באַנד 1’, ‘העפֿט 1′, וכ’.

נומער:
– אין פֿאַלן ווען אַ פּובליקאַציע פֿירט אַ טאָפּעלע נומעראַציע – אַ יערלעכע און אַ נאָכאַנאַנדיקע, האָט מען אָנגעגעבן די נאָכאַנאַנדיקע צווישן קלאַמערן. למשל: נומ’ 20 (170).
– מע האָט פֿאַרראָכטן פֿאַרגרײַזטע נומערן פֿון אַ פּובליקאַציע, און אַ מאָל צוגעגעבן אַ דערקלערערישע הערה.

דאַטע:
– ווען אין דער פּובליקאַציע ווערט אָנגעגעבן נאָר די ייִדישע דאַטע, גיט מען צו נאָך איר, צווישן קאַנטיקע קלאַמערן, די אַלגעמיינע דאַטע, אַזוי פּינקטלעך ווי מעגלעך.
למשל: תּרע”א [1910] אָדער תּרע”א [1911]
– בײַ צײַטשריפֿטן פֿון דער רוסישער אימפּעריע האָט מען פֿאַרצייכנט די אָנגעגעבענע אַלטע דאַטע (די יוליאַנישע) און צוגעגעבן צווישן קלאַמערן די נײַע (די גרעגאָריאַנישע).
למשל: סעפּטעמבער 16 (29), 1911
(נאָר בײַ דער טאָגצײַטונג ‘דער מאָמענט’ שטייט דערווײַל פֿאַרשריבן בלויז די נײַע דאַטע.)
– פֿאַרגרײַזטע דאַטעס זענען פֿאַרראָכטן געוואָרן נאָר מע האָט צוגעשריבן [בטעות: די ניט־ריכטיקע דאַטע].

זײַטל:
– ווען דער באַשריבענער מאַטעריאַל איז געדרוקט איבער עטלעכע זײַטלעך ווערט דאָס אָנגעגעבן אַזוי: זז’ 2–4; ווען די זײַטלעך זענען נישט קיין נאָכאַנאַנדיקע, אַזוי: זז’ 2, 7.
– טייל זשורנאַלן נומערירן נישט די זײַטלעך נאָר די שפּאַלטן (געוויינטלעך – צוויי אויף יעדן זײַטל). דער אי”פּ האָט טאַקע געניצט די אָנגעגעבענע נומעראַציע, נאָר אַלץ פֿאַרשריבן ווי “זײַטלעך”, מיט די קיצורים ז’ און זז’.

המשכים:
– בײַ טעקסטן געדרוקטע אין המשכים, האָט מען בדרך־כּלל פֿאַרצייכנט אינעם זעלביקן אי”פּ־איינס די דאַטירונג פֿון יעדן טייל באַזונדער, לויטן אויבן דערמאָנטן נוסח, אָפּגעטיילט מיט אַ פּינטל־קאָמע. נאָר כּל־זמן דער יאָרגאַנג בײַט זיך נישט, ווערט ער נישט איבערגעחזרט.
למשל: 8, נומ’ 221, סעפּטעמבער 26 (אָקטאָבער 9), 1910, זז’ 2–3; נומ’ 222, סעפּטעמבער 27 (אָקטאָבער 10), 1910, ז’ 2
– אַזוי האָט מען אויך געטאָן בײַ רעגולערע אָפּטיילן אונטערגעשריבענע דורך איין מחבר אָדער צוזאַמענשטעלער.
– בײַ טעקסטן געדרוקטע אין אָפֿטע רעגולערע המשכים איבער אַ לאַנגער תּקופֿה, האָט מען פֿאַרצייכנט נאָר די ערשטע און די לעצטע דאַטע און נישט אָנגעגעבן די זײַטל־נומערן.
– ווען צווישן המשכים קומט פֿאָר אַ בײַט אינעם טיטל פֿון דער פּובליקאַציע, איז דאָס אָנגעוויזן געוואָרן צווישן קלאַמערן פֿאַר דער דאַטע פֿונעם שייכדיקן טייל.

טעמע

בײַ די מערסטע נישט־בעלעטריסטישע מאַטעריאַלן ווערן אָנגעגעבן איינע אָדער מער טעמעס, וואָס קענען זײַן: אַ שרײַבער, אַ פּערזענלעכקייט, אַן אָרט, אַן אינסטיטוציע, אַ געשעעניש, אַ געזעלשאַפֿטלעכע דערשײַנונג, וכ’.
קאַריקאַטורן, פּאַראָדיעס צי הומאָרעסקעס וועגן באַקאַנטע פּערזענלעכקייטן ווערן אויך אַזוי באַשריבן.

בעלעטריסטישע טעקסטן און אַנדערע קינסטלערישע מאַטעריאַלן קומען געוויינטלעך אָן אַ טעמע, סײַדן זיי האָבן צו טאָן מיט אַ באַקאַנטער פּערזענלעכקייט. למשל, בײַ אַ ליד וועגן שלום־עליכמס אַ באַזוך, ווערט אָנגעגעבן – שלום־עליכם: ליטעראַרישער מאָטיוו

בײַ איבערגעזעצטע ליטעראַרישע שאַפֿונגען האָט מען אָנגעגעבן ווי אַ טעמע די שפּראַך פֿון וועלכער דער טעקסט איז איבערגעזעצט.
למשל – העברעיִשע ליטעראַטור: איבערזעצונגען אויף ייִדיש

לייענט וועגן דעם פּרטימדיקערע דערקלערונגען און בײַשפּילן.

פֿאַרבינדן

אין יעדן אי”פּ־איינס ווערן פֿאָרגעלייגט איינער אָדער מער פֿאַרבינדן צו דרויסנדיקע קוואַלן, מיטן ציל צו פֿאַרגרינגערן דעם באַניצער דעם צוטריט צו די מאַטעריאַלן גופֿא. די פֿאַרבינדן קענען זײַן פֿון דרײַ סאָרטן:

זען די פּובליקאַציע:
אַ פֿאַרבינד צו אַן עלעקטראָנישער זאַמלונג וווּ מע קען לײַכט געפֿינען דעם באַשריבענעם מאַטעריאַל און אים באַלד זען אויפֿן עקראַן.
אַזעלכע פֿאַרבינדן שיקן אָפּ צו פֿאַרשיידענע ערטער אויף אינטערנעץ, מיט פֿאַרשיידענע סיסטעמען און פּרעזענטיר־שיטות וואָס זענען נישט קאָאָרדינירט צווישן זיך און אויך נישט מיטן אי”פּ. עס איז נישט מעגלעך דאָ צו באַשרײַבן און דערקלערן פּינקטלעך אַלץ וואָס קען זיך מאַכן. נאָר מערסטנס פֿירט אונדזער פֿאַרבינד צו אַזאַ עקראַן וווּ עס בלײַבט דעם באַניצער נאָר אויסצוקלײַבן (לויט דער דאַטע) דעם ריכטיקן נומער פֿון דער פּובליקאַציע און בלעטערן ביזן געזוכטן זײַטל.

ביבליאָגראַפֿישע פּרטים:
אַ פֿאַרבינד צום זײַטל אינעם איצטיקן וועבאָרט, וואָס באַשרײַבט די ביבליאָגראַפֿישע פּרטים פֿון דער פּובליקאַציע דערמאָנט אינעם אי”פּ־איינס.
מע קען צוקומען צו דער זעלביקער אינפֿאָרמאַציע דורך אונדזער רשימה אינדעקסירטע פּובליקאַציעס.

ULS:
אַ פֿאַרבינד צו דער פֿאַרצייכענונג וועגן דער פּובליקאַציע אין דעם ישׂראלדיקן צענטראַלן צײַטשריפֿטן־קאַטאַלאָג, וואָס רעכנט אויס און שיקט אָפּ צו די פֿאַרשיידענע ביבליאָטעקן אין ישׂראל וווּ מע קען געפֿינען די פּובליקאַציע.